ماهيت مرگ از نظر قرآن

بحث معاد را كه در جلسه پيش شروع كرديم ، ضمنا بهانه‏ای شد برای من كه‏
بيشتر روی آن مطالعه كنم و در جلسه‏ای كه در مسجد هدايت برای صحبت می‏روم‏
، در آنجا هم مبحث معاد را طرح كردم ولی البته در يك سطح عمومی‏تر و
مقرون‏تر به نصيحت و موعظه ، يعنی آميخته به بحثهای موعظه‏ای .
همان طوری كه در جلسه پيش صحبت شد ، ما به مسأله معاد به تعبير قرآن‏
بايد ايمان و بالاتر ، ايقان داشته باشيم و آنقدر مسأله معاد مسأله بغرنج‏
و پيچيده‏ای است كه بسياری از افراد معتقدند در باب معاد جز تعبد و
تسليم راهی نيست ، يعنی آنچنان اين مسأله برای بشر مجهول است نه اينكه‏
ممتنع است كه ما جز از طريق تعبد و تسليم به گفته پيغمبر و وحی راهی‏
برای قبولش نداريم . ولی بدون شك بشر برای درك مسأله معاد تلاشهايی هم‏
از طريق علم و عقل خودش كرده است . ما در اينجا موظفيم اول قبل از آنكه‏
دنبال تلاشهای علمی و عقلی و فلسفی برويم كه چگونه تلاش كرده‏اند و بدون‏
هيچ گونه جانبداری از هيچ نظری گفته خود قرآن را در باب معاد طرح كنيم‏
ولی همه جانبه طرح كنيم ، ببينيم كه اساسا قرآن معاد را چگونه طرح و بيان‏
كرده است ، بعد برويم دنبال تلاشها ، چون تا آنجا كه من خودم مطالعه‏
كرده‏ام ، می‏بينم تلاشهايی كه محدثين ( يعنی آنهايی كه ذوقشان ذوق محدثين و