پاورقی : . 1 يس / . 82 . 2 همان " كن " گفتن [ فعل خداوند است ] ، همان طور كه حضرت امير ( عليه السلام ) فرمود : " قوله فعله » " قول خداوند همان نفس فعل خداوند است . . 3 قمر / . 50 . 4 اعراف / . 54 . 5 " من " را " من " جنس میگيرند .
هر وقت در قرآن كلمه " خلق " را نام میبرد نظر به ايجاد تدريجی اشياء
دارد : خداوند آسمان و زمين را در شش روز حالا مقصود از شش روز هر چه
میخواهد باشد خلق كرده است . خدا آن كسی است كه نطفه را در رحم به
صورت علقه در آورد ، علقه را به صورت مضغه در آورد ، آنوقت مضغه را
استخوانها كرد ، بعد استخوانها را چنين كرد . هر جا كلمه " خلق " در
قرآن گفته میشود ، عنايت به وجود تدريجی اشياء است ، يعنی اشياء از آن
جهت كه به علل زمانی و علل مكانی خودشان ارتباط دارند . وقتی " امر "
گفته میشود توجهی هست به وجود دفعی ، آنجا كه میرسد ديگر صحبت تدريج در
كار نيست : " « انما امره اذا اراد شيئا ان يقول له كن فيكون »" ( 1
) امر پروردگار اين است : چيزی را بخواهد اراده كند و بگويد " كن " (
2 ) باش ! هست . يا : " « و ما امرنا الا واحدش كلمح بالبصر »" ( 3 )
امر ما جز يكی بيشتر نيست . وقتی میخواهند يك چيزی را كم زمانتر يا
بیزمانتر [ از هر زمانی معرفی كنند میگويند ] چشم بهم زدن . ظاهرا " لمح
" همان بهم زدن چشم است ، يعنی ديگر تدريج و وقت و زمان و اين جور
چيزها در آن نيست .
در يك آيه قرآن هم هست : " « الا له الخلق و الامر »" ( 4 ) هم خلق
از آن اوست و هم امر . آقايان اين طور استنباط میكنند : در قرآن هر جا
كه كلمه " امر " آمده و امر را به خدا نسبت داده است ( امر خدا ) ،
اگر گفت يك چيزی امر خداست ، يعنی يك وجودی است غير تدريجی و غير
زمانی ، " خلق " نيست ، " امر " است . شما از روح سؤال كرديد ، روح
از خلق خدا نيست ، از جنس امر خداست نه از جنس خلق خدا . اين طور
معنی میكنند : " « يسئلونك عن الروح قل الروح من ( 5 ) امر ربی » "
بگو روح از جنس امر پروردگار است نه از جنس خلق پروردگار . آسمان از
جنس خلق پروردگار است ، زمين از جنس خلق پروردگار است ، كوه و دريا
از جنس خلق پروردگار است ولی روح از جنس امر پروردگار است ، از جنس
آن است كه : " « و ما امرنا الا واحدش كلمح بالبصر »" ، از جنس آن
است كه : " « انما امره اذا اراد شيئا ان يقول له كن فيكون »" ، از
آن كه خواستنش عين وجود و
پاورقی : . 1 يس / . 82 . 2 همان " كن " گفتن [ فعل خداوند است ] ، همان طور كه حضرت امير ( عليه السلام ) فرمود : " قوله فعله » " قول خداوند همان نفس فعل خداوند است . . 3 قمر / . 50 . 4 اعراف / . 54 . 5 " من " را " من " جنس میگيرند . |