پاورقی : . 1 مسأله انس خانوادگی و به تعبير قرآن مودت و رحمت يك مفهوم انسانی است غير از مفهوم حيوانی شهوت جنسی . ما به آن فعلا كار نداريم .
در مسأله آرزوها من عرض كردم فرق است ميان [ آرزو و ] اموری كه
شهوات انسان به آن تعلق میگيرد كه به هر حال يك حالت نيمه مادی و
حيوانی است ، مثل شهوت خوردن : انسان گرسنه است ، يك ميل شديدی به
غذا پيدا میكند ، همين قدر كه غذا را خورد و سير شد ميلش ديگر رفع میشود
. اين آرزو نيست . آرزو آن حالت ايدهآل طلبی بشر است . انسان غير از
اين خواستههای طبيعتش يعنی غير از خواب خواستن ، غير از خوراك خواستن
و غير از شهوت جنسی ( 1 ) [ حالت ايدهآل طلبی هم دارد ] . خواستههای
حيوانی يك مسأله است ، ايدهآل برای بشر يك مسأله ديگر است . اينكه
عرض كردم هر چه را كه انسان به صورت ايدهآل فرض میكند ، بعد ، از آن
خسته میشود ، اين به آن خستگیای كه شما گفتيد علی الظاهر ارتباط ندارد ،
يعنی انسان وقتی به آن ايدهآلش میرسد ، اول كه میرسد خيلی هم نسبت به
آن شائق است ، تا مدتی هم سرگرم به آن است ، مثل اينكه درست آن را
تجربه میكند و در اول بسا هست ببيند كه از آن كه اول فكر میكرد بزرگتر
هم هست چون واقعيت مادیاش بزرگتر است ، ولی در عين حال بعد كه با آن
به قول شما انس و خو گرفت اقناعش نمیكند ، طالب چيز ديگر است . چرا
طالب چيز ديگر است ؟ همان طور در حالت خستگی بماند ! شما اگر استدلال
میكرديد ، میگفتيد بعد كه انسان خسته شد دنبال آرزوی ديگر نمیرود ، يك
حرفی بود .
- دنبال لذت میرود .
استاد : دنبال ايدهآل رفتن غير از مسأله لذت است ، يعنی ايدهآل ديگری
ندارد ، ايدهآل برای او میميرد . میگفتيم انسان هر ايدهآلی داشته باشد ،
بعد ايدهآل ديگر نه ، يك ايدهآل ، بالاخره وقتی به آن رسيد يا خسته میشود
يا خسته نمیشود ، همان جا سر جای خودش میايستد . اما اگر قبول كرديد كه
ولو از اين هم خسته میشود ولی در عين حال باز دنبال يك كمال و يك هدف
و يك ايدهآل است ، آنوقت اين استدلال استدلال تمامی است . البته ما اين
استدلال را قدری با احتياط بيان كرديم .
پاورقی : . 1 مسأله انس خانوادگی و به تعبير قرآن مودت و رحمت يك مفهوم انسانی است غير از مفهوم حيوانی شهوت جنسی . ما به آن فعلا كار نداريم . |